पहिलोपल्ट भारत बन्यो एसियाको तेस्रो शक्तिशाली राष्ट्र

ताइवानदेखि लद्दाखसम्म जारी तनावका बीच एसियाका शक्तिशाली राष्ट्रको सूची सार्वजनिक भएको छ । रुस र जापानलाई पछि पार्दै भारत एसियाको तेस्रो शक्तिशाली राष्ट्र बनेको छ । सूचीमा भारतभन्दा चीन अगाडि छ भने अमेरिका शीर्ष स्थानमा छ । अस्ट्रेलियाको लोवी इन्स्टिच्युट थिंक ट्याङ्कले सार्वजनिक गरेको एसिया पावर इन्डेक्समा भारतले राम्रो स्थान लिएको छ । जापानको आर्थिक शक्तिमा आएको ह्रासका कारण उसको शक्तिमा कमी आएको बताइएको छ । जापान अहिले चौथो शक्तिशाली र प्रभावशाली एसियाली देश बनेको छ । यी देशहरूको स्रोत र प्रभावलाई ध्यानमा राखी प्रत्येक वर्ष यो सूची जारी गरिन्छ। यो सूचीमा अस्ट्रेलिया पाँचौं र युक्रेन युद्धमा फसेको रुस छैटौं स्थानमा परेको छ ।

अमेरिकाले ८१.७ अंक, चीनले ७२.७ र जापानले ३८.९ अंक प्राप्त गरेको छ । जहाँ पाकिस्तानले मात्र १४.६ अंक जोडेको छ र १६औँ स्थानमा छ । एसिया पावर इन्डेक्समा कुल २७ देश र क्षेत्रको मूल्याङ्कन गरिएको थियो । यसमा के हेरिएको छ भने यी देशहरूसँग के-के छन् र तिनीहरूले यससँग के गरिरहेका छन् । यसमा पाकिस्तानदेखि लिएर रुससम्म, त्यहीँ प्रशान्त क्षेत्रमा अष्ट्रेलिया, न्युजिल्यान्ड र अमेरिकालाई पनि सामेल गरिएको छ । यसमा ६ वर्षको तथ्यांक प्रयोग गरिएको छ । यो एसियामा द्रुत रूपमा परिवर्तन भइरहेको शक्ति वितरणको अहिलेसम्मको सबैभन्दा व्यापक मूल्याङ्कन हो। अमेरिका अझै पनि एसियामा सबैभन्दा प्रभावशाली शक्ति भएको तर अब उसले चीनको तीव्र गतिमा बढिरहेको सेनाको दबाबको सामना गर्नुपर्ने बताएको छ ।
यी देशहरूको आँकलन उनीहरूको आर्थिक, रक्षा, कूटनीति र अन्य शक्तिका आधारमा गरिएको छ। यस रिपोर्टमा भनिएको छ कि चीनले सैन्य लाभ अवश्य हासिल गरेको छ तर समग्र प्रभाव स्थिर रहेको छ। चीनको शक्ति न बढेको न घटेको पाइएको छ । योसँगै अमेरिकाले एसियामा आफ्नो सैन्य शक्ति बढाएको छ । तर, अमेरिकाका लागि चिन्ताको विषय भनेको सैन्य शक्तिका हिसाबले चीनभन्दा पछाडि रहनु हो । यस सर्वेक्षण रिपोर्टमा भारतको प्रशंसा गरिएको छ । रिपोर्टका अनुसार ‘भारत बढिरहेको छ तर अलि सुस्त पनि छ। भारत अहिले जापानलाई उछिन्दै एसियाको तेस्रो शक्तिशाली राष्ट्र बनेको छ, तर संसाधनको तुलनामा यसको प्रभाव न्यून छ ।

यो रिपोर्टमा बंगलादेश २०औँ, श्रीलङ्का २१औँ र नेपाल २५औँ स्थानमा छ। नेपालले ४.८ अङ्क प्राप्त गरेको छ। २०२४ मा नेपालको समग्र शक्ति स्कोर ०.६ अंक बढ़ेको रिपोर्टमा बताइएको छ।
एसियामा भारतको शक्ति बढ्दै गएको रिपोर्टमा उल्लेख छ । शक्तिको आधारमा भारतले तेस्रो स्थान हासिल गरेको यो पहिलो पटक हो । यद्यपि, उदीयमान भारतबाट के अपेक्षा गरिएको छ र वास्तवमा के भइरहेको छ बीचमा ठूलो अन्तर छ। यसमा भनिएको छ, ‘एशिया पावर इन्डेक्सले मलाक्का जलडमरूको पूर्वमा शक्ति र प्रभाव पार्ने क्षमतामा भारतसँग सीमित क्षमता रहेको देखाउँछ। तर, भारतसँग ठूलो शक्तिको रूपमा विकास गर्ने अपार स्रोत र अपार सम्भावना छ । भारतको कुरा गर्दा सैन्य शक्तिमा चौथो, सांस्कृतिक प्रभावमा चौथो, आर्थिक क्षमतामा चौथो, भविष्यका स्रोतसाधनमा तेस्रो र कूटनीतिक प्रभावमा चौथो स्थानमा छ । भारतको समग्र वरियतामा एसियामा तेस्रो स्थानमा पुगेको छ ।