चिनियाँ दबाबमा नेपाल: BRI हस्ताक्षरको तयारी र ब्राजिलको सतर्क कूटनीतिबाट सिक्नुपर्ने पाठ

विगत केही वर्षयता, चीनले आफ्नो बेल्ट एण्ड रोड इनिसिएटिभ (BRI) लाई विश्वव्यापी रूपमा विस्तार गरिरहँदा ब्राजिल र नेपालको जस्ता देशहरूसँगको सम्बन्धमा चीनको दृढ अडान र बदलिंदो “वुल्फ वारियर कूटनीति”को दृष्टिकोण देखिएको छ। ब्राजिल र नेपाल दुबै देश, चीनको BRI मार्फत आर्थिक वृद्धिको आश्वासनबाट प्रभावित हुँदै, एक जटिल कूटनीतिक मार्गदर्शनमा छन्। यद्यपि, ब्राजिलको सावधानीपूर्वक दृष्टिकोण र नेपालको चिनियाँ दबाबमा रहेर BRI मा हस्ताक्षर गर्न लागिरहेको अवस्थाले सार्वभौमिकता र कूटनीतिक प्रभावमा ठूलो भिन्नता देखाउँछ।

ब्राजिलको हिचकिचाहट: हतारोमा प्रतिबद्धता भन्दा रणनीतिक सतर्कता

BRI प्रति ब्राजिलको जवाफले महत्त्वपूर्ण दृष्टिकोण प्रस्तुत गर्दछ। दक्षिण-दक्षिण सहयोगमा बलियो सम्बन्ध बनाउन इच्छुक भए तापनि, राष्ट्रपति लुइज इनासियो लुला डा सिल्भाको प्रशासनले ब्राजिलको सार्वभौमिकता र आर्थिक हितहरू कसरी सुरक्षित रहनेछ भन्ने स्पष्ट आश्वासन खोजिरहेको छ। नेपालसँगको फरक रूपमा, ब्राजिलले BRI को वाचा गरिएका विकासका लक्ष्यहरू राष्ट्रिय प्राथमिकताहरूसँग मेल खान्छ कि चीनमा निर्भरता सिर्जना गर्छ भनी विश्लेषण गर्दैछ। राष्ट्रपति लुलाले “ब्राजिलको लागि के फाइदा छ?” भनी राखेको प्रश्नले चीनको आक्रामक कूटनीतिक प्रयासको विपरीत सावधानीपूर्ण दृष्टिकोणलाई संकेत गर्दछ।

यता नेपाल, प्रधानमन्त्री केपी ओलीको नेतृत्वमा BRI मा हस्ताक्षर गर्न नजिक देखिन्छ, जसमा चीनको कूटनीतिक र आर्थिक दबाब विशेष महत्त्वपूर्ण रहेको बताइन्छ। चिनियाँ सरकार विभिन्न आर्थिक प्रोत्साहन, राजनीतिक समर्थन, र सार्वजनिक मिडिया मार्फत नेपाललाई BRI मा समावेश गर्न लागी परेको छ। यसरी हुने चाँडो हस्ताक्षरको दबाबले नेपालको सार्वभौमिकतामा प्रश्न उठाइरहेको छ, जसमा बीजिङले सीमित दीर्घकालीन विश्लेषण बाहेक नै नेपाललाई BRI मा समावेश गराउन कूटनीतिक दबाब बनाएको छ।

चिनियाँ आक्रामकता र सार्वभौमिकता: नेपालका लागि चिन्ता

नेपालका लागि यो अवस्था दिनानुदिन जटिल हुँदैछ। चीनको BRI ले नेपाललाई ठूलो पूर्वाधार परियोजनाहरू जस्तै सडक, रेल, र ऊर्जा परियोजनाहरू निर्माण गर्ने वाचा गरेको छ। तर, चिनियाँ पक्षले नेपालमा राखेको दबाबले नेपालका राजनीतिक र नागरिक क्षेत्रमा शंका बढाइरहेको छ। चीनले नेपालमा BRI को पक्षमा सोचलाई मजबुत बनाउन नेपाली मिडिया र थिंकट्याङ्कहरूलाई वित्तीय सहयोग पुर्‍याएको समाचारहरूले सार्वभौमिकता हननको चिन्ता जन्माएको छ।

यसमा चीनको “वुल्फ वारियर” कूटनीतिलाई पनि जोड्न सकिन्छ, जसमा आक्रामक कूटनीतिक अभ्यासहरू लागू गरी चीनको राजनीतिक र भू-आर्थिक फाइदामा आलोचना दबाउन प्रयास गरिन्छ। यसरी नै नेपालमा पनि चिनियाँ कूटनीतिज्ञहरूले BRI मा पूर्ण सहभागिताको लागि खुलेरै नेपालका नेताहरूलाई दबाब दिएका छन्।

के नेपालको सार्वभौमिकता जोखिममा छ?

BRI को हस्ताक्षरलाई रणनीतिक आर्थिक कदमको रूपमा प्रस्तुत गरिए तापनि, यसमा राष्ट्रिय स्वाधीनताको विषयलाई पनि बढाइँदैछ। चिनियाँ सञ्चार माध्यम र कूटनीतिज्ञहरूले नेपालसँगको ऐतिहासिक सम्बन्ध र साझेदारीको विषयमा जोड दिंदै BRI लाई दुईदेशीय मित्रताको विस्तारको रूपमा प्रस्तुत गरेका छन्। तर, यसमा भारत र चीनसँगको सन्तुलित सम्बन्ध राख्न नेपालका केही आवाजलाई कम महत्व दिइएको छ।

ब्राजिलबाट सिक्नुपर्ने पाठ: आर्थिक लाभ र सार्वभौमिकताको सन्तुलन

BRI प्रतिको ब्राजिलको सावधानीपूर्ण दृष्टिकोणले BRI को सार्वभौमिकतासम्बन्धी जोखिमको व्यापक चेतावनी देखाउँछ। ब्राजिलले सावधानीपूर्वक मूल्यांकन गर्दै राष्ट्रिय प्राथमिकतासँग मेल खाने सन्दर्भमा BRI को मूल्याङ्कन गरेको छ, जुन नेपालका लागि पनि महत्त्वपूर्ण पाठ हुनसक्छ।

निष्कर्षमा, चीनको प्रभावमा नेपालले BRI को सम्भावित हस्ताक्षर गर्दै गर्दा, ब्राजिलको दृष्टिकोणबाट पाठ सिक्दै, राष्ट्रिय हित र स्वाधीनता संरक्षणको महत्त्वमा ध्यान दिन आवश्यक देखिन्छ। नेपालको लागि, परिपक्व निर्णय लिंदै BRI को जोखिम र फाइदालाई सावधानीपूर्वक मूल्यांकन गर्नु जरुरी देखिन्छ, जसले विदेशी साझेदारीहरूले नेपालको सार्वभौमिकतामा प्रतिकूल प्रभाव नपुर्‍याओस्।